တံၤသကိးတဖၣ် အတၢ်ဟ့ၣ်သါ
ယထံၣ်ဘၣ်တ့ၢ်အီၤ ဖဲ ၁၉၇၀ နံၣ် ဒီးဆူအဘျဲၣ်တဖၣ် ဖဲယမ့ၢ် တီၤထီကၠိအဲကလံးအသရၣ်ဒီး ပှၤနဲၣ်ဖျၢၣ်သွ့တၢ်လိာ်ကွဲလီၤ. အဝဲဒိၣ်တၢ်ထီ, ပှၤအသီလၢအဲၣ်တံၤအဲၣ်သကိးလီၤ. လၢခံအဝဲနုာ်လီၤလိာ်ကွဲ ဖဲယပှၤတဖုအကျါ ဒီးဟဲထီၣ်စ့ၢ်ကီး ယတၢ်သိၣ်လိအတီၤ ဒီးပကဲထီၣ်တံၤသကိးလီၤ. တံၤသကိးအံၤ မၤသကိးတၢ်ဒီးယၤ ဒ်အဲးဒံးထၢၣ်(editor)အသိးတဘျုးနံၣ်, ဒီးဖဲယအိၣ်ဘှံးက့ၤလၢ တၢ်မၤကတီၢ်န့ၣ် အဝဲဟဲဒီးဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤယၤ တံၤသကိးအတၢ်ဟ့ၣ်သါတဖၣ်လီၤ.
တၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးလၢ ယွၤအတၢ်အဲၣ်လၢ ဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤဒီး ဆှၢပှၤဘူးထီၣ်ဆူ ခရံာ်အိၣ်တခီ မ့ၢ်အဂ့ၤဆံးဒိၣ်လဲၣ်. ပှၤကွဲးတၢ်ကတိၤဒိ နၢ်ပၢၢ်ဝဲလၢ တၢ်ဒီတံၤသကိးအိၣ်ဒီး တၢ်ခံမံၤလၢအပူၤ, တၢ, တံၤသကိးအမ့ၢ်အတီအိၣ်ဒီး အတၢ်ဟ့ၣ်ကူၣ်လုၢ်ဒိၣ်ပှ့ၤဒိၣ် ဖဲတၢ်န့ၣ်တညီဝဲလၢကဟ့ၣ်ဝဲ မ့တမ့ၢ် ကတူၢ်လိာ်ဝဲဒၣ်လဲာ်လီၤ (၂၇:၆). ပှၤကွဲးတၢ်စံးဝဲ, “တံၤသကိးအဆဲးတၢ်န့ၣ် မ့ၢ်အမ့ၢ်အတီလီၤ”. ခံ, တံၤသကိးလၢအိၣ်ဘူးဒီး တၢ်လဲၤဆူအအိၣ်ညီန့ၣ် ဖဲတၢ်ကီတၢ်ခဲအကတီၢ် မ့ၢ်ပှၤလၢအကါဒိၣ်လီၤ. “ပှၤလၢအဃၢၤလၢအအိၣ်ဘူးန့ၣ် ဂ့ၤန့ၢ်ဒီပုၢ်ဝဲၢ်လၢ အအိၣ်ဝဲလၢအယံၤတက့ၢ်လီၤ”(:၁၀).
လၢပတၢ်အိၣ်မူပူၤ လၢပဂီၢ်န့ၣ် တဂ့ၤလၢပကယူထဲတဂၤဧိၤဘၣ်. ဒ်စီၤရှလိၤမိၤကွဲးဝဲ, “ပှၤခံဂၤ ဂ့ၤန့ၢ်ပှၤတဂၤတက့ၢ်လီၤ. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ အဘူးအလဲဂ့ၤ အိၣ်ဝဲလၢအမၤတၢ်အဂီၢ်လီၤ” (စံၣ်…
ကူၣ်သ့ မ့တမ့ၢ် ကူၣ်တသ့
ဖဲယသးအိၣ်အနံၣ်(၁၀)န့ၣ်, ယဟဲက့ၤစိာ်ယသကိးတဂၤ အကဲးစဲးလီလုၤ(cassette tape)လၢအအိၣ်ဒီး ခ့ခါခရံာ်ဖိအတၢ်သးဝံၣ် ဆူဟံၣ်န့ၣ်လီၤ. ယပၢ်လၢအမ့ၢ်ပှၤလုာ်ဒိၣ်ထီၣ် လၢပှၤဟံၣ်ဒူၤ ဘၣ်ဆၣ် ကဲထီၣ်က့ၤခရံာ်ဖိ ဒီးတုၤဆူတၢ်အုၣ်က့ၤခီၣ်က့ၤတဂၤ တဘၣ်အသးဘၣ်. အဝဲသးလီဒၣ်ဝဲ တၢ်ဘါအတၢ်သးဝံၣ် လၢအိၣ်လၢပဟံၣ်အပူၤတဖၣ်လီၤ. ယတဲနၢ်ပၢၢ်အီၤ လၢတၢ်အံၤဘၣ် တၢ်ထုးထီၣ်လၢခရံာ်ဖိပှၤဒ့တၢ်တဖုနာ်သက့ အသးတလဲလိာ်ဘၣ်. တစိၢ်ဖိ အဝဲဟ့ၣ်ကူၣ်ယၤလၢ ယကဒိကနၣ်အီၤတနွံ ဒီးတၢ်သးဝံၣ်တဖၣ်အံၤ မ့ၢ်အမၤဘူးထီၣ်ယၤဒီးယွၤ မ့တမ့ၢ် မ့ၢ်အမၤယံၤထီၣ် ယၤဒီးယွၤလဲၣ်န့ၣ်လီၤ.
ပတၢ်အိၣ်မူပူၤ တၢ်အိၣ်အါမးလၢ အိၣ်ဖျါဘၣ်လီၤ မ့တမ့ၢ် အကမၣ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ် အါဘျီပဘၣ်ဂဲၤလိာ် ဒီးတၢ်ဂ့ၢ်လၢ ပဘၣ်တဲးလိာ်ဃိလိာ်ပသးလီၤ (ရိမ့ၤ ၁၄:၁-၁၉). လၢတၢ်ဆၢတဲာ် ပကဘၣ်မၤအီၤဒ်လဲၣ်န့ၣ် ပဘၣ်ဃုတၢ်ကူၣ်သ့ လၢယွၤအကလုၢ်ကထါလီၤ. စီၤပီလူးဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါ ပှၤနာ်တၢ်လၢအ့းဖ့းစူးတဖၣ်လၢ တိၢ်သုသးဒ်သိး သုလဲၤကွၢ်ဟုၣ်ကွၢ်စုးတၢ်(အိၣ်မူ) တမ့ၢ်ဘၣ်ဒ်ပှၤဟးဂီၤဖိအသိးဘၣ်, မ့ၢ်ဒ်ပှၤကူၣ်တၢ်သ့အသိးန့ၣ်လီၤ (အ့း ၅:၁၅). ဒ်မိၢ်ပၢ်လၢအဂ့ၤအသိး စီၤပီလူးသ့ၣ်ညါဝဲလၢ အိၣ်ဝဲဖဲန့ၣ် ဒီးကဟ့ၣ်ကူၣ်နဲၣ်ကျဲလၢ တၢ်မၤသကိးကတီၢ်န့ၣ် တသ့ဝဲဘၣ်. အဝဲသ့ၣ်မ့ၢ်ဘၣ် “ပှ့ၤက့ၤအဆၢကတီၢ် မ့ၢ်လၢမုၢ်နံၤတဖၣ် အၢသီဝဲအဃိ”…
တၢ်အဲၣ်ပှၤလၢ ပဃၢၤတဖၣ်
ဖဲခိၣ်ရိနၣ်(corona) တၢ်ဆါသံသတြိာ်ဘၣ်ပှၤအကတီၢ် ပဘၣ်အိၣ်စီၤစုၤလိာ်သးဒီး ပဘၣ်အိၣ်လီၤဖျီၣ်အကတီၢ် မၣ်တ့ၣ်လူသၢၣ်ခ့ ကၠူနယၢၣ် (Martin Luther King Jr) အတၢ်ကတိၤလၢ အလံာ် “တၢ်ပရၢလၢ ဘၢမ့ၣ်ဟဲၣ်အဃိာ်” (Letter from a Birmingham Jail) ဖျါလၢမ့ၢ်တီဝဲလီၤ. အဝဲကတိၤတၢ်ဘၣ်ထွဲ ဒီးတၢ်မၤတတီတလိၤအဂ့ၢ်န့ၣ် အဝဲကွဲးဃာ်ဝဲလၢ “အဝဲအိၣ်ဆ့ၣ်နီၤဝဲလၢ ဝ့ၢ်တဖျၢၣ် ဒီးတကိာ်တဂီၤဘၣ်လၢ တၢ်မၤအသးလၢဝ့ၢ်အဂၤတဖျၢၣ် ဒ်တၢ်တဘၣ်ဃးအီၤအသိးန့ၣ် တသ့ဝဲဘၣ်. ပဘၣ်တၢ်ဟံးဃာ်ပှၤ တၢ်ဘၣ်ထွဲလိာ်သးယၢ်ခီယၢ်ခီ လၢပထူၣ်ဖျဲးထီၣ်တသ့ဘၣ်လီၤ. တၢ်စၢဃာ်ပှၤလၢ ပတၢ်လဲၤကျဲကတၢၢ်အယၣ်တဘ့ၣ်ဃီလီၤ. တၢ်လၢဘၣ်ပှၤတဂၤလိၤလိၤန့ၣ် ဘၣ်စ့ၢ်ကီး ပှၤခဲလၢာ်လၢကျဲအဂၤတဘိလီၤ.”
ဒ်န့ၣ်အသိး ကိၣ်ဘ့း-၁၉(COVID-19) တၢ်ဆါသံသတြိာ် မၤဖျါထီၣ် ပတၢ်ဘၣ်ထွဲ ဘၣ်ဃးလိာ်သး ဒ်ပထံၣ်ဘၣ်ဟီၣ်ခိၣ်ဒီဖျၢၣ် ဝ့ၢ်တဖၣ်, ထံကီၢ်တဖၣ် ဘၣ်ကးတံာ်အသး ဒ်သိးကဆိကတီၢ် တၢ်ဆါအဃၢ်န့ၣ်လီၤ. တၢ်လၢမၤဘၣ်ဒိဝ့ၢ်တဖျၢၣ်န့ၣ်, တယံာ်ဘၣ် မၤဘၣ်ဒိဝ့ၢ်အဂၤတဖၣ်စ့ၢ်ကီးလီၤ.
လၢနံၣ်ကယၤတဖၣ်အပူၤကွံာ်န့ၣ် ယွၤတဲဘၣ်တ့ၢ်အပှၤဂီၢ်မုၢ်တဖၣ် လၢကဒုးနဲၣ် အတၢ်သးအိၣ်ဘၣ် ပှၤအဂၤတဖၣ်လီၤ. ခီဖျိ စီၤမိၤရှ့န့ၣ် ကစၢ်ယွၤဟ့ၣ်အံၣ်စရ့လးဖိတဖၣ်…
တၢ်စံးဘျုးလၢမုၢ်ဆၣ် (မုၢ်နံၤပူၤတသီ)အဃိ
ညီနုၢ် ယပျံၤမုၢ်ဆၣ်အနံၤတဖၣ်လီၤ. ဖဲယလဲၤဆူ ယတၢ်မၤလၢညါတခါန့ၣ် ယလဲၤဒိးလ့ၣ်မ့ၣ်အူလီၤ. တဘျီဘျီ ယဆ့ၣ်နီၤတစိၢ်ဖိ ဖဲလ့ၣ်မ့ၣ်အူသန့ ဒ်သိးယတလဲၤတုၤဆိဆိတဂ့ၤအဂီၢ်လီၤ. ဖဲယဆိကမိၣ်ထီၣ် တၢ်မၤလၢပကဘၣ်မၤဝံၤအီၤ ဒ်တၢ်သ့ၣ်ဆၢဖးကတီၢ်အသိး ဒီးတဘျီဃီ တၢ်ဘၣ်ရ့လိာ်ဘၣ်ထွဲဒီး တၢ်မၤအခိၣ် လၢအသးဖုၣ်သးချ့ဒိၣ်မးတဂၤအဂ့ၢ်န့ၣ် ယသးဘၣ်ကိၢ်ဘၣ်ဂီၤန့ၣ်လီၤ. လၢပဝဲတနီၤအဂီၢ် လီၤဆီဒၣ်တၢ် ပကဘၣ်စးထီၣ် နွံအခီၣ်ထံးလၢတၢ်သးအုးအံၤ ကမ့ၢ်တၢ်ကီလၢပဂီၢ်လီၤ. လၢပတၢ်မၤအပူၤ ဘၣ်သ့ၣ်သ့ၣ် ပသးကဘၣ်တံာ်တာ် ဒီးတၢ်တတဲဂ့ၤပှၤဘၣ်. စီၤပၤရှလိၤမိၤပာ်ဖျါ တၢ်မၤတၢ် ကိၢ်ကိၢ်ဂီၤဂီၤ ဒီးစံးဝဲ, “အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, ပှၤကညီလၢအမၤတၢ်ခဲလၢာ်အဃိ, ဒီးလၢအသးကိၢ်လၢ တၢ်လၢအမၤဝဲ လၢမုၢ်အဖီလာ်အဃိန့ၣ် မ့ၢ်မနူၤလဲၣ်. အဂ့ၢ်ဒ်အံၤ, အမုၢ်နံၤခဲလၢာ်တဖၣ် မ့ၢ်တၢ်သူၣ်အုးသးအုး ဒီးအတၢ်မၤန့ၣ် မ့ၢ်တၢ်မၤကိၢ်မၤဂီၤ ဒီးအသးတအိၣ်ဘှံးဘၣ်လၢ မုၢ်နၤဒၣ်လဲာ်ဘၣ် (စံၣ်တဲၤတဲ ၂:၂၂-၂၃).
စီၤပၤကူၣ်သ့ တဟ့ၣ်ကူၣ်ပှၤကျိၤကျဲ လၢပကဘၣ်မၤ တၢ်မၤလၢအတၢ်ဆီၣ်တံၢ် ပှၤစှၤ ဒီးကဲဘျုးလၢ ပဂီၢ်အါအါဒ်လဲၣ်န့ၣ်ဘၣ်. မ့မ့ၢ်ဟ့ၣ်ပှၤ တၢ်ဆိကမိၣ်ဒီး လဲလိာ် ပတၢ်ထံၣ်နၢ်ပၢၢ်တဖၣ်န့ၣ်လီၤ. ကွၢ်ဖဲပတၢ်မၤကကီဒၣ်ဝဲ အဝဲဟ့ၣ်ဂံၢ်ဟ့ၣ်ဘါပှၤလၢ “ပကမုာ်လၤတၢ်ဂ့ၤ” ခီဖျိယွၤအတၢ်မၤစၢၤလီၤ(:၂၄).…
တၢ်မုၢ်လၢ်လၢ လရာ်အအိၣ်
ဖဲ ၁၉၇၉ နံၣ်န့ၣ် ပှၤခူၣ်ထံၣ်က့ၤတၢ်လၢပျၢၤ ကၤဘြံယဲၣ် ဘၢ်ခ့ (Gabriel Barkay) ခူၣ်ထံၣ်ဝဲ လံာ်ထူဖိခံခါ လၢဘၣ်တၢ်မၤအီၤလၢစ့န့ၣ်လီၤ. ဒ်သိးတၢ်ကအိးထီၣ် လံာ်ထူဖိအံၤ ယံာ်ဝဲတဘျုးနံၣ်ညါ ဒီးတၢ်ထံၣ်န့ၢ် ဧ့ၤဘြံၤအလံာ် လၢပထံၣ်ဘၣ် ဖဲ ၄ မိၤရှ့ ၆:၂၄-၂၆ န့ၣ်လီၤ.“မ်ယွၤဆိၣ်ဂ့ၤနၤ ဒီးကွၢ်က့ၤနၤတက့ၢ်. မ်ယွၤဒုးကပီၤထီၣ်နၤလၢအမဲာ် ဒီးဒုးဘၣ်နၤလၢ အဘျုးအဖှိၣ်တက့ၢ်. မ်ယွၤပာ်ထီၣ်အမဲာ်လၢနလိၤဒီး ဟ့ၣ်လီၤနၤလၢတၢ်ဃူတၢ်ဖိးတက့ၢ်”. ပှၤသ့လံာ်တဖၣ် ပာ်အမုၢ်နံၤလၢ လံာ်ထူဖိအံၤ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤ ဖဲတချုးခရံာ်နံၣ် ၇၀၀ အဘၢၣ်စၢၤန့ၣ်လီၤ.
ဒ်န့ၣ်အသိး တၢ်လီၤသးစဲ မ့ၢ်တၢ်လီၢ်တၢ်ကျဲ ဖဲတၢ်ထံၣ်န့ၢ် အဝဲသ့ၣ်လီၤ. ဘၢ်ခ့ခူၣ်လၢၢ်ကအိ ဖဲဟံၣ်နိၣ်(Hinnom)အကစၢၢ်ကဆူး မ့ၢ်တၢ်လီၢ်တတီၤဃီ ဖဲဝံယံးရမံယၤတဲဘၣ် ပှၤကီၢ်ယူဒၤဖိ လၢယွၤကမၤသံအဝဲသ့ၣ် မ့ၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်လုၢ်ထီၣ်အဖိလီၤ (ယံး ၁၉:၄-၆). ကစၢၢ်ကဆူးအံၤ မ့ၢ်အလီၢ်ဖဲတၢ်အၢတၢ်သီ အိၣ်ဝဲအဃိ ယ့ၣ်ရှူးစူးကါ တၢ်ကတိၤ ‘လရာ်(ကဟဲနၤ-Gehenna)’န့ၣ်လီၤ. (တၢ်ကတိၤအံၤ မ့ၢ်ဟ့းလ့ၣ်တၢ်ကတိၤ လၢဧ့ၤဘြံၤကိးအီၤလၢ ဟံၣ်နိၣ်အကစၢၢ်ကဆူး) ဒ်ရာ်(hell)အဂီၢ်အသိးလီၤ(မး…